İş Kazasında Tazminat

İş kazaları, çalışanların en temel haklarından biri olan “sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı” ilkesini doğrudan etkileyen durumlardır. İşverenin bu yükümlülüğü ihlal etmesi sonucu meydana gelen kazalarda, hem ceza hukuku hem de tazminat hukuku devreye girer. Özellikle mağdur çalışan veya yakınları açısından en kritik konu, “iş kazasında tazminat” talebidir. Peki iş kazası nedir, hangi durumlar iş kazası sayılır, kimlerden hangi tür tazminatlar talep edilebilir? İşte tüm yönleriyle iş kazasında tazminat süreci…

İş Kazası Nedir?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre iş kazası, sigortalının:

• İşyerinde bulunduğu sırada
• İşveren tarafından yürütülen bir iş nedeniyle
• İşin yapıldığı yerden başka bir yere gönderilmesi sırasında
• Emzirme zamanlarında
• İşverence sağlanan taşıtla işe gidip gelirken

ani ve dış etkiler sonucu bedensel veya ruhsal zarar görmesi durumudur.

İş Kazası Sonrası Tazminat Türleri

İş kazası geçiren çalışan veya yakınları aşağıdaki tazminatları talep edebilir:

1. Maddi Tazminat

• Geçici veya sürekli iş göremezlik nedeniyle gelir kaybı
• Tedavi masrafları, ilaç, yol ve bakım giderleri
• Çalışma gücünün azalması nedeniyle ekonomik geleceğin zarara uğraması

2. Manevi Tazminat

İş kazası sonucu ağır yaralanma, sakatlık ya da ölüm meydana gelmişse, çalışanın kendisi veya yakınları manevi zarar nedeniyle işverenden tazminat talep edebilir.

3. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı (Ölüm Halinde)

Çalışanın ölümü halinde eşi, çocukları, anne-babası gibi destekten yoksun kalan kişiler, destek kaybı tazminatı talep edebilir.

4. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Tarafından Sağlanan Haklar

SGK, iş kazası bildirimi yapıldıktan sonra:

• Geçici iş göremezlik ödeneği
• Sürekli iş göremezlik geliri
• Ölüm geliri ve cenaze ödeneği

gibi yardımlarda bulunabilir. Ancak bu, işverene karşı açılacak tazminat davasını engellemez.

Tazminat Davasında Şartlar

İş kazasında tazminat talep edilebilmesi için bazı şartlar aranır:

• İş kazasının varlığı ve belgelenmesi
• İşverenin kusurunun bulunması
• Zararın oluşması
• İlliyet bağı (kaza ile zarar arasında nedensellik)

Bu unsurların ispatı, iş kazası tazminat davasının temelidir.

İşverenin Sorumluluğu Neye Dayanır?

İşverenin sorumluluğu kusura dayanır. Yani:

• Yeterli iş güvenliği önlemlerini almamışsa
• Eğitim vermemiş, ekipman sağlamamışsa
• Yasal yükümlülüklerini ihmal etmişse

sorumludur ve tazminatla yükümlü hale gelir. Ancak bazı durumlarda kusursuz sorumluluk (örneğin tehlike sorumluluğu) ilkesi de uygulanabilir.

İş Kazası Bildirimi ve Süreler

İşveren, iş kazasını en geç 3 iş günü içinde SGK’ya bildirmekle yükümlüdür.

Tazminat Davası İçin Zamanaşımı Süresi

• Hukuki tazminat davalarında 10 yıl
• Ceza davası bağlantılı durumlarda ceza zamanaşımı süresi uygulanır (genellikle 15 yıl)

Bu süreler içinde dava açılmazsa hak düşer.

Tazminat Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Tazminat miktarı belirlenirken şu kriterler dikkate alınır:

• Çalışanın yaşı
• Mesleği ve geliri
• Kazanın ağırlığı
• Maluliyet oranı (raporla tespit edilir)
• Ölüm halinde, geride kalan kişilerin sayısı ve yaşları

Mahkeme, genellikle bilirkişi raporuna göre tazminat miktarını belirler.

Yargıtay Kararları ve Uygulama Örnekleri

Yargıtay, iş kazası tazminatlarına dair içtihatlarında şu hususlara dikkat çeker:

• İşverenin, iş güvenliği eğitimi vermemesi ağır kusur sayılır.
• Kask, eldiven, koruyucu kıyafet gibi donanımların eksikliği sorumluluğu artırır.
• Kusur oranı belirlenirken olayın tüm yönleri dikkate alınmalıdır.
• İş kazasına maruz kalan kişinin kendi kusuru varsa, tazminattan indirim yapılır.

İş Kazası Nedeniyle Açılabilecek Davalar

Dava Türü	Açılabileceği Mahkeme	Talep Edilen Hak
Tazminat Davası	İş Mahkemesi	Maddi, manevi tazminat
Ceza Davası	Asliye Ceza / Ağır Ceza	Taksirle yaralama / öldürme
Destekten Yoksun Kalma	İş Mahkemesi	Ölen çalışanın yakınları

İşçinin Kusurlu Olduğu Hallerde Ne Olur?

İş kazasında işçinin tamamen kusurlu olması halinde, işverenin tazminat sorumluluğu ortadan kalkabilir. Ancak kusur oranı %100 değilse, kısmi tazminat ödenebilir.

Arabuluculuk Süreci İş Kazalarında Zorunlu mu?

İş kazası nedeniyle açılacak tazminat davalarında, arabuluculuk zorunlu değildir. Ancak taraflar isterse arabulucuya başvurabilir. Bu durum, dava açmadan önce anlaşma sağlanmasına olanak tanır.

Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

İş Kazası Sigortası ve İşverenin Korunması

İşverenin iş kazası nedeniyle tazminat ödememesi için:

• İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini tam olarak alması
• İş kazası sigortası yaptırması
• Kusursuz olduğunu ispatlaması

gereklidir. Aksi takdirde, sigorta tazminatın sadece bir kısmını karşılar, kalanını işveren cebinden ödemek zorunda kalır.

Sonuç ve Değerlendirme

İş kazasında tazminat, mağdur çalışan ve yakınları açısından hem maddi hem de manevi bir güvence sağlar. İşverenin sorumluluğu, yalnızca kazanın meydana gelmesiyle değil, öncesinde alınması gereken önlemleri almaması nedeniyle de doğar. Bu nedenle:

• İşverenler, iş güvenliği mevzuatına eksiksiz uymalı
• Çalışanlar, haklarını bilmeli ve belgelemelidir
• Kaza sonrası tüm süreç belgelenmeli, raporlarla desteklenmelidir

Hak arama sürecinde profesyonel hukuki destek almak, tazminatın hızlı ve adil şekilde tahsil edilmesini sağlar.