Taşınmazlar üzerindeki ipotek, bir alacağın teminatı olarak kullanılan en yaygın yöntemlerden biridir. Ancak alacak sona erdiğinde ya da ipotek artık geçerliliğini yitirdiğinde, tapu sicilindeki bu kaydın taşınmazdan silinmesi gerekir. Borçlunun ya da taşınmaz malikinin başvurusu üzerine bu silinme sağlanabilir. Fakat bazı durumlarda ipoteğin kaldırılması mümkün olmaz veya alacaklı buna yanaşmaz. İşte bu noktada devreye ipoteğin kaldırılması davası girer. Peki bu dava nedir, nasıl açılır ve hangi koşullarda başarıyla sonuçlanır?
Bu yazımızda ipoteğin kaldırılması davasını tüm yönleriyle ele alıyoruz.
İpotek Nedir?
İpotek, bir borcun teminatı olarak taşınmaz üzerine konulan ayni bir hak olup, Türk Medeni Kanunu’nun 881 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Alacak ödenmezse alacaklı, bu taşınmazı satarak alacağını tahsil edebilir. Ancak borç ödendiği halde ipotek kaldırılmıyorsa, bu durum mülkiyet hakkının kısıtlanmasına neden olur.
İpoteğin Kaldırılması Nedir?
İpotekli taşınmaz üzerindeki ipotek kaydının tapudan silinmesi işlemidir. Normal şartlarda ipotek, alacak tamamen ödendiğinde alacaklının talebiyle kaldırılır. Ancak:
- Alacaklı rıza göstermiyorsa,
- Alacak sona erdiği halde ipotek silinmemişse,
- İpotek hatalı olarak tesis edilmişse
mal sahibi veya borçlu, mahkemeye başvurarak ipoteğin kaldırılması davası açabilir.
İpoteğin Kaldırılması Davası Hangi Durumlarda Açılır?
- Borç Ödenmiş Ancak İpotek Silinmemişse
- Borç tamamen kapatıldığı halde, alacaklı tapuya başvurarak ipoteği kaldırmıyorsa.
- Alacak Zamanaşımına Uğramışsa
- Uzun süre işlem yapılmamış ve ipotek fiilen hükümsüz hale gelmişse.
- İpotek Hatalı Tesis Edilmişse
- Hukuka aykırı ya da sahte belgelerle ipotek konulmuşsa.
- Borç ve İpotek Arasında Uyuşmazlık Varsa
- Borçtan farklı bir miktarda ya da fazladan ipotek konulmuşsa.
- İcra Yoluyla Tahsil Tamamlanmışsa
- Alacak icra yoluyla tamamen tahsil edilmiş, ancak ipotek hâlâ tapuda duruyorsa.
Davanın Tarafları Kimlerdir?
- Davacı: Taşınmaz malikidir. Borçlu ile malik aynı kişi olmayabilir.
- Davalı: İpotek alacaklısıdır. Yani ipotek hakkını lehine tesis ettiren kişidir.
Hangi Mahkemede Açılır?
İpoteğin kaldırılması davası, taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesi‘nde açılır. Bu dava, bir ayni hakkın sona erdirilmesini konu aldığından, yer bakımından yetki zorunludur.
Dava Açmadan Önce Ne Yapılmalıdır?
- Öncelikle borcun ödendiğini ispatlayan belgeler (dekont, makbuz, hesap ekstresi) hazırlanmalıdır.
- Alacaklıdan ipoteğin kaldırılmasına onay verilmesi talep edilmelidir.
- Onay verilmezse, dava açılması gerekir.
Dava Süreci Nasıl İşler?
- Dilekçe ile Mahkemeye Başvuru
- Borcun ödendiği veya ipoteğin hukuken sona erdiği gerekçesiyle ipoteğin kaldırılması talep edilir.
- Alacaklının Savunması
- Alacaklı, borcun ödenmediğini veya ipoteğin devam etmesi gerektiğini savunabilir.
- Delillerin İncelenmesi
- Mahkeme, banka kayıtları, icra dosyaları, dekontlar gibi belgeleri inceler.
- Mahkeme Kararı
- Borcun sona erdiği sabit olursa, mahkeme ipoteğin kaldırılmasına karar verir.
Davanın Sonuçları Nelerdir?
- Mahkeme kararı ile tapuya ipoteğin terkin edilmesi (silinmesi) sağlanır.
- Taşınmaz üzerindeki kısıtlama kalkar, alım-satım işlemleri serbest hale gelir.
- Alacaklı haksız yere ipoteği kaldırmadıysa, tazminat sorumluluğu doğabilir.
İpoteğin Kaldırılması İçin Alternatif Yollar
- Alacaklının muvafakatiyle tapuda terkin işlemi yapılabilir.
- Noter onaylı ibraname ile alacaklı borcun ödendiğini beyan edebilir.
- İcra dosyası kapatıldıysa, icra müdürlüğü üzerinden tapuya yazı gönderilebilir.
Yargıtay Kararları Işığında Uygulamalar
Yargıtay içtihatlarında, özellikle borcun ödendiği açıkça ispatlandığında, alacaklının sırf ipoteği kaldırmamak için direndiği durumlarda mahkemeler ipoteğin kaldırılması yönünde karar vermektedir. Ayrıca hatalı ipotek tesislerinde iptale gidildiği örnekler de mevcuttur.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Yanıt yok